Агросала дамылсыз дамып жатқан Түркістан облысында банан өсіру ісі жандана түспек. Облыс әкімі Дархан Сатыбалды «Gen group Qazaqstan» компаниясының құрылтайшыларымен кездесіп, өңірдегі агросаланы дамыту бағыттарын талқылады. Банан өсіруді мықтап қолға алған түрік компаниясы Сайрам ауданында 5,3 га жылыжай кешенін салып, банан отырғызған. Жылыжайда жылына 1000 тоннадан астам банан өндірілмек. Компания құрылтайшылары Тимур Утешов пен Абдулла Исмаилов кешен көлемін кемінде 2 есе арттыруды көздейтіндерін жеткізді. Елімізде баламасы жоқ жобаның жалпы құны 19,4 млрд. теңгеден асады.
Бүгінде бананды білмейтін жан жоқ. Күнделікті болмаса да пайдаланамыз. Бұл жағымды , тәтті жеміс қана емес денсаулыққа пайдасы да зор. Енді құрамына, қуатына келейік.
100г. Жемістің қуаты 90 ккал-ны құрайдыекен. Құрамында 20% углевод, 16% қант, мұнан өзге Е, С, В6 сияқты дәрумендермен қатар как калий, магний, натрий сияқты микроэлементтер бар, майдық құрамын таба алмайсыз. Банан талшықтары ағзаға тез сіңіп, қорытылып кетеді.
Егер сіздің қан қысымыңыз жоғары болса, күнделікті дастархан мәзіріне осы тропикалық жемісті енгізіңіз.Дәрігерлер күніне екі рет банан жеген қан қысымын төмендетіп, инсульттің дамуына кедергі болады дегенді айтады. Сондай-ақ күніне тек банан ғана жесеңіз, артық салмақтан арылуға да болады.
Оның негізгі екі жолы мынадай:
Біріншісі – қатаңдай , 3-4күнге есептелген, 3 келідей салмақ тастау мүмкіндігі бар.
Ол үшін бір күнде 3 банан және 3 стакан майынан арытылған сүт ішесіз, егер күніне 5 рет тамақтануды әдетке айналдырсаңыз осы көлемді 5-ке бөлуге болады.Егер сүт іше алмасаңыз 1% майлылығы бар айран ішуге болады. Бұл тағамдарды талғамыңызға қарай жеке-жеке болмаса араластырып тұтыну амалдары да бар.
Екіншісі – өте қолайлы, бірақ тиімділігі төмендеу(мұндай жағдайда 1 кг. артық салмақтан арылуға болады). Ұзақтығы 3-7 күн.
Күніне 1,5 ккелідей банан жей бересіз және қай кездежегіңіз келсе сол кезде. Сусыныңыз көк шай болады, құмшекердің орнына қалаған мөлшерде оны алмастыратын тәттіні тұтынған жөн. Сонда бір күнде тұтынылған тағам қуаты 1300 ккал шамасында болады.
Ескерту: банан құрамындабелок өте аз мөлшерде болатындықтан 6-7 күн диета ұстаған жағдайда 2 жұмыртқа жеуге болады. Бұл жемістің құрамында калий көп болғандықтан жүректің бұлшық еттерінің жұмысы жақсара түседі. Егер сіз ағзаңызды тазарту амалдарымен айналыссаңыз, күріш диетасында отырсаңыз болмаса, ағзадан тұз көп кететін жағдайлар орын алса диетаның пайдасын сезінесіз.
Калийде сондай-ақ тоқ ішекті және зәрді жүргізетін қасиеттер бар, ендеше ағзаңыз керекемес шлак,токсиндерден арылып жатыр деп есептеңіз. Банан жеп жүрген күндері іш қатып қалу сияқты мәселе туындамайды, ол ішектеріңізді тазалап береді. Бір жеміске басымдық беретін мұндай диеталардың ішкі құрылыстардың жұмысының жақсаруына үлесі зор.
Кеңестік дәуірден кейін елімізге импорттала бастаған жемістің бұл түрі өте құнарлы әрі пайдалы. Көңіл күйдің көтерілуіне көмектесетін бұл жемістің құрамында В6 витамині бар.
Банан 10 м биіктікте, шамамен 40 см диаметрде өседі. Оның бір түбінде ең көп 300 бананға дейін өседі. Олардың ортақ салмағы 500 кг дейін барады.
Дүние жүзі бойынша ең көп өндірілетін жеміс-жидектердің ішінде екінші орында тұр. Бірінші орында – апельсин, ал үшінші орында – жүзім.
Бананды ең көп өндіретін мемлекеттер – Үндістан, Бразилия.
Қарапайым сары түсті бананнан бөлек қызыл және қаралары да бар. Қызыл бананды көп мөлшерде экспорттайтын ел – Коста-Рика. Бұл банан өте хош иісті және өте тәтті. Жұмсақ, тез езіліп, бұзылып кететін болғандықтан, алыс шет елдерге тасымалданбайды. Сол себепті бананның бұл түрінен көбісі бейхабар. Жидектің ерекше түрінің құрамында көп мөлшерде қант болғандықтан, қант диабетінен зардап шегетіндерге тұтыну қауіпті. Қызыл банан А, С дәрумендеріне бай. Коста-Рикада таңғы асқа арналған бутербродтарға осы бананның тілімдері қосылады. Тіл үйірерлік дәмі бар бұл таңғы астың адам ағзасына пайдасы мол.
Қарапайым бананға қарағанда кептірілген банан 5 есе құнарлы. Бір бананның құрамында шамамен 300 мг калий бар. Адам организмі күніне 3-4 г калийді қажет етеді. Қан қысымы көтерілген кезде бананды тұтыну арқылы бұл жағдайды қалыпқа келтіруге болады. Сонымен қатар, жүрек бұлшықеттерін қатайтады.
Эстониялық Майк Лепик есімді азамат бананды жылдамдықпен жеуге арналған халықаралық жарыста үздік бірінші орынды иеленген. Ол 3 минуттың ішінде 10 бананды тауысып үлгерді. Жеңіске жетуінің басты құпиясы – уақыт үнемдеу үшін бірден қабығы ашылмаған жидекті жеген.
Еуропада үлкен танымалдылыққа ие болған дәл осы «бананды жылдамдықпен жеу» жарысы бойынша тіркелген әлемдік рекорд – 1 сағатта 81 банан.
Бананның қабығы денедегі көгерген теріні қалпына келтіреді. Көбіне соққыдан көгеретін беттің айналасына 10-30 минут басып тұрсаңыз жеткілікті.
Бананның латын тіліндегі аудармасы – «musa sapientum». Мағынасы – данышпан адамның жидегі.
Алдағы уақытта кәсіпкерлер Түркістан облысында манго, авокадо сынды экзотикалық жеміс түрлерін өндіруді жоспарлап отыр. Жылыжайда сондай-ақ құлпынай мен қызанақ өседі. Сонымен бірге қияр мен көкжидек өсірмек. Жылыжай құрылысы соңғы үлгідегі технологиямен салынып, жылу мөлшерін бақылайтын жүйемен жабдықталған.
Кездесуде Түркістан облысының әкімі өңірдің ауыл шаруашылығы саласында егістікті әртараптандыруға ерекше көңіл бөлінгенін атап өтті.
Естеріңізге сала кетейік, Бүгінгі таңда агросектор ҚР экономикасында қарапайым емес жағдайлар аясында өзінің өсімін көрсететін көптеген салаларының бірі болып табылады. Осыған қарамастан саланың даму және бар потенциалы перспективасының анық бағасы маңызды. Шаруаның өздері мен ауыл шаруашылығы министрлігінің өкілдері салада елеулі проблемалар, кейінге қалдыруға болмайтын шешімдері жиналып қалғандығын белгілейді. Сөз стратегиялық дамуды жаңарту, шектеулі өтімділігі жағдайында мемлекеттік қолдау тиімділігін талдау, шаруаүшін жеткілікті қаржыландыруды қамтамасыз ету, салаға, сонымен қатар технология импортына инвесторлар тарту, туралы сонымен қатар мысалы жер қорымен және ресей агроөнім халықаралық сертификациясымен байланысты басқа да көптеген мәселелер туралы айтылды. Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаев «Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» атты Жолдауында ауыл шаруашылығы саласын дамытуға баса мән берген еді. Мемлекет басшысы аталған Жолдауда:
«Ауыл шаруашылығы – біздің негізгі ресурсымыз, бірақ оның әлеуеті толық пайдаланылмай отыр. Ел ішінде ғана емес, шетелде де сұранысқа ие органикалық және экологиялық таза өнім өндіру үшін зор мүмкіндіктер бар…», – деп атап көрсеткен еді.
Аграрлық-өнеркәсіптік кешен (АӨК) – мемлекеттің экономикалық тұрғыдан дамуына үлес қосатын еліміздегі маңызды саланың бірі. Агроөнеркәсіп кешені ауылшаруашылық өнімдерін өндіруге және сол өнімді тұтынушыға жеткізуге қатысатын барлық шаруашылық салаларын біріктіреді.
Агроөнеркәсіптік кешеннің мақсаты – халықты азық-түлікпен, өнеркәсіпті ауылшаруашылық шикізаттарымен қамтамасыз ету және еліміздің азық-түлік қауіпсіздігін сақтау. АӨК Қазақстанда шамамен 1980 жылдардың соңында құрылды.
Агроөнеркәсіптік кешеннің негізгі 3 саласы бар:
1) ауыл шаруашылығы;
2) ауыл шаруашылығын өндіріс құралдарымен қамтамасыз ететін салалар тобы (ауыл шаруашылық машиналарын жасау және минералдық тыңайтқыштар өндірісі);
3) ауыл шаруашылық шикізаттарын өңдеумен айналысатын салалар тобы (жеңіл өнеркәсіп, тамақ өнеркәсібі).
АӨК қалыпты, нәтижелі жұмыс жасауы үшін заманға лайықталған, шаруашылықты игеруге жарамды соңғы техникалармен қамтамасыз етілу керек. Бұл сала тоқтаусыз жұмыс істеу үшін 4000 түрлі техника, құрал-жабдық қажет. Қазақстанда ауыл шаруашылығына арналған техникалардың тек 400 түрі шығарылады. Сол себепті де Қазақстанда қол еңбегінің үлесі жоғары және әлі күнге дейін Кеңес Одағы дайындағын ескі техникалар қолданылып келеді. Елімізде маңызды өндірістер енді пайда болып келе жатыр.
Ауыл шаруашылығы – агроөнеркәсіптік кешеннің жетекші саласы. Оның өнеркәсіптен басты ерекшелігі – ол табиғатқа, ауа райына, топырақ жағдайына тәуелді. Саланың өндірісіне табиғи жағдайлар қатты әсер етеді. Құрғақшылық, аяз, қар басу, көктайғақ сияқты табиғи құбылыстар ауыл халқының егін өнімі мен мал басын сақтап қалуына қиындық туғызады.
Ауыл шаруашылығының дамуының 2 жолы бар:
1) Экстенсивті (жер немесе мал басының өсуі),
2) Интенсивті (техниканы, тыңайтқыштарды тиімді пайдалану)
Жер реформасына байланысты Қазақстандағы ауыл шаруашылығы 3 санатқа бөлінеді:
1) ауылшаруашылық кәсіпорындары (саланың негізгі қызметтерін орындайтын, заңды түрде жұмыс жасайтын ұйымдар),
2) шаруа қожалығы (шаруаға жарамды жерді пайдаланып, отбасылық бірлестіктер құрып, жерге ауыл шаруашылық өнімдерін егіп, өнім алу),
3) халықтың жеке шаруашылығы (бау-бақша, саяжай, олардан түскен өнім).
Жыл сайын бір ғана дақыл екпей, жоғары сұранысқа ие өнімдерді өсіру өңірде кеңінен қолға алынған. Сондықтан банан өсіруді қолға алғысы келетін диқандарға қолдау болады. Аталмыш компания банан өсірудің қыр-сырымен бөлісуге дайын. Сонымен қатар кездесуде Түркістан қаласындағы азық-түлік белдеуін кеңейтіп, банан өсіруді қолға алу мәселесі талқыланды. Бұл мәселе жан-жақты зерттеледі.
