ҚР Парламенті Мәжілісінде «Түркістан қаласының ерекше мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы бірінші оқылымда қабылданды. Заң жобасы Мемлекет басшысының қалаға рухани және тарихи орталық ретінде ерекше мәртебе беру тапсырмасына сәйкес әзірленген. Маңызды құжатты әзірлеуге Түркі мемлекеттері ұйымының Түркістан қаласын түркі әлемінің рухани астанасы ретінде тануы және қаланың тарихи келбетін және оның аумағында орналасқан тарихи-мәдени мұра объектілерін сақтау қажеттілігі негіз болды.
Осы ретте Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды Заң жобасын әзірлеу жөніндегі жұмысшы топпен кездесіп, мәселені талқылаған болатын. Түркістандық тұрғындар да Мемлекет басшысының бұл бастамасын қызу қолдады.
Заң жобасын ҚР Премьер-министрінің орынбасары – ҚР Экономика министрі премьер-министр орынбасары – ҚР Ұлттық экономика министрі Нұрлан Байбазаров таныстырды. Сонымен бірге ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты, Экономикалық реформа және өңірлік даму комитетінің мүшесі Темір Қырықбаев қосымша баяндама жасады.
Түркістанның мәртебесі туралы Заң жобасын талқылау 1,5 сағатқа созылды. 15 депутат сауалдарын жолдап, пікір білдірді. Түркістан облысы әкімінің орынбасары Бейсенбай Тәжібаев Түркістан қаласының әлеуметтік-экономикалық дамуына қатысты сұрақтарға жауап берді.
Бұл Заң жобасын әзірлеу барысында Ұлыбритания, Италия, Өзбекстан, Әзербайжан және тағы басқа елдердің тарихи ескерткіштерін сақтап қалу тәжірибелері зерттелді. Заң 4 тараудан және 15 баптан тұрады, Түркістан қаласын Қазақстан Республикасының рухани-мәдени және тарихи орталығы ретіндегі ерекше мәртебесін айқындайтын құқықтық негіздерді белгілейді.
Заң жобасының негізгі новеллаларына тоқталсақ, Түркістан қаласының археология ескерткіштерінің резерватын құру; Ұлттық қолөнершілер шығындарының бір бөлігін бюджеттен өтеу; Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің айналасындағы құрылысты шектеу, құрылыстың бөгде элементтеріне жол бермеу және оның бірегейлігін сақтау көзделген. Атап айтқанда, кесененің қорғау аймағының шекарасына іргелес жатқан 100 метрлік қашықтықта биіктігі 7 метрден асатын, сондай-ақ ауқымы, түсі және құрылыс материалдары бойынша тарихи ескерткіштермен сәйкес келмейтін ғимараттар салуға жол берілмейді. Сонымен бірге шаһар басшылығы мемлекеттік әлеуметтік объектілерді салу үшін жеке құрылыс салушыларға уақытша өтеусіз жер пайдалану құқығын алу және беру бойынша шешім қабылдай алады. Түркістан қаласының әкімдігі мен қалалық мәслихатқа қосымша 34 құзырет беріледі.
Айта кетейік, Түркістан қаласының халық саны соңғы үш жылда 31,5%-ға артып, 2024 жылдың 1 қарашасына 236 333 адамды құрады. Облыс орталығы болғалы жалпы өңірлік өнім көлемі 4,5 есе өсіп, өткен жылы 370,8 млрд. теңгеге жетті. 2024 жылға 413,7 млрд. теңге болады деп болжамдануда. Түркістан қаласында мемлекеттік бюджетке түсетін түсімнің көлемі 2,8 есе өсіп, былтыр 66,2 млрд. теңге түссе, биылғы 10 айда 62,3 млрд. теңге түсті. Қала бюджеті облыс орталығы болғалы 3 есе өсіп, 141,3 млрд. теңгеге (2018 жылы 41,9 млрд. теңге) жетті. Қалада негізгі капиталға салынған инвестиция көлемі соңғы үш жылда 915,7 млрд. теңгені құрады. Оның ішінде жеке инвестиция – 458,1 млрд. теңге. Биыл 390 млрд. теңге тартылады деп жоспарлануда.
Соңғы үш жылда шаһарда 1,2 млн. шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілсе, оның ішінде 807,3 мың шаршы метрді құрайтын көп пәтерлі 200 тұрғын үй (10 020 пәтерлі) пайдалануға берілді. Шағын және орта кәсіпкерлік белсенді субъектілерінің саны соңғы үш жылда 2 есе өсіп, 22 мыңға жетті. Биыл Түркістанға «Түркістан – Түркі әлемінің туристік астанасы» ресми мәртебесі беріліп, бірқатар туристік және мәдени іс-шаралар өткізілді. Түркістан қаласына біркүндік келуші мен туристер саны соңғы үш жылда 165%-ға өсіп, 2023 жылы 1015,2 мың адамға жетті. Сондай-ақ шетелдік біркүндік келуші мен туристер саны үш жылда 60 есе өсіп, 12,2 мың адамға ұлғайған. 2024 жылдың қаңтар-қазан айлары аралығында Түркістан қаласына біркүндік келуші мен туристер саны 953,9 мың адамды құрап, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 39,2%-ға өсіп отыр. Сондай-ақ шетелдік біркүндік келуші мен туристер саны 22,3 мың адамға жетіп, өткен жылдың 10 айымен салыстырғанда 2 есе артқан.
КЕРЕК КЕҢЕС: МЕКТЕПТЕ ОҚУ ҮШІН ҚАНДАЙ ҚҰЖАТТАР ТАПСЫРУ ҚАЖЕТ?
2024 жылдың 18 шілдесінде Оқу-ағарту министрлігінің баспасөз қызметі бірінші сыныпқа қабылдау үшін құжаттарды қабылдау жалғасып жатқанын мәлімдеді. 1-сыныпқа қанша жастан бастап қабылданады? Қандай құжат қажет және оларды қайда тапсыру керек? Мектеп құжаттарды қабылдамай қоюы мүмкін бе?
Бірінші сыныпқа қабылдау шарттары
Баланы бірінші сыныпқа қабылдау үшін ешқандай емтихан, тест өткізілмейді, білімі тексерілмейді. Жалпы білім беретін мектептер баланың дайындық деңгейіне қарамастан, мектеп қызмет көрсететін аумақта тұратын алты жастағы және жыл соңына дейін алты жасқа толатын балаларды бірінші сыныпқа қабылдауға міндетті.
Мектеп қызмет көрсету аумағына қарай жергілікті білім бөлімінің бұйрығымен бекітіледі.
Құжатты қайда және қашан өткізу керек?
Бірінші сыныпқа баратын баланың ата-анасы немесе заңды өкілі құжаттарды 1 сәуірден 1 тамызға дейін тапсыруы қажет. Құжаттарды екі жолмен өткізуге болады:
- eGov порталы арқылы онлайн;
- тікелей мектепке апарып өткізу.
eGov порталы арқылы онлайн өтінім жіберу үшін ата-ананың немесе баланың заңды өкілінің ЭЦҚ кілті, негізгі және қосымша телефон нөмірі мен электрон поштасы болуы қажет.
Қажет құжаттар тізімі:
- баланың ата-анасының немесе заңды өкілінің өтініші (сайтта толтырады);
- баланың 3х4 көлеміндегі фотосуреті (екі дана).
- 026/у-3 және 063/у нысандары бойынша баланың денсаулық жағдайы туралы анықтамалардың түпнұсқасы.
Өтінім жіберуге көп дегенде 15 минут кетеді. Қол қойып жібергеннен кейін жеке кабинетке өтініштің күні мен уақыты көрсетілген ақпарат жіберіледі. «Қызметтерді алу тарихы» бөліміне 1 қыркүйектен бастап баланың мектепке қабылданғаны туралы электрон хабарлама немесе бас тарту туралы дәлелді хабарлама келіп түседі.
Мектеп құжаттар мен олардағы деректер анық болмаса, жалған болса, құжаттар белгіленген талаптарға сай келмесе, сынып шамадан тыс толып қалса, баланы бірінші сыныпқа қабылдаудан бас тартуы мүмкін.
Мұндай жағдайда жергілікті білім басқармасының басшысының атына немесе Оқу-ағарту министрлігіне (мектепке дейінгі және орта білім беру департаменті) шағым жазуға болады. Басқарма шағымды – бес жұмыс күні ішінде, ал министрліктегі департамент 15 жұмыс күні ішінде қарауға тиіс.
Ал баланы бірінші сыныпқа қабылдау туралы шешім шыққаннан кейін мектепке мына құжаттарды тапсыру қажет:
- баланың ата-анасының немесе заңды өкілінің өтініші;
- өтініш берушінің жеке куәлігінің көшірмесі;
- 026/у-3 және 063/у нысандары бойынша баланың денсаулық жағдайы туралы анықтамалардың түпнұсқасы.
- 3х4 көлеміндегі фотосурет (екі дана).
Құжаттарды оффлайн тапсыру
eGov порталынан бөлек, ата-аналар құжаттарды мектепке апарып та тапсыра алады. Білім беру ұйымының қызметкері ата-аналар тапсырған құжаттарды тіркеп, оларға бір жұмыс күні ішінде баланың 2023 жылғы 1 қыркүйектен бастап мектепке қабылданатыны туралы бекітілген үлгідегі қолхат немесе дәлелді бас тарту туралы қолхатын береді.
Оффлайн өтінім үшін қажет құжаттар:
- баланың ата-анасының немесе басқа заңды өкілдерінің өтініші;
- өтініш берушінің жеке куәлігінің көшірмесі;
- 3х4 көлеміндегі фотосурет (екі дана).
- 026/у-3 және 063/у нысандары бойынша баланың денсаулық жағдайы туралы анықтамалардың түпнұсқасы.
Онлайн не офлайн өтініш беру бұйрықтың шығу мерзіміне еш әсер етпейді.
Мектепті қалай таңдаймыз?
Жалпы білім беретін мектепке тіркеу кезінде баланың тұрғылықты мекенжайы маңызды емес. Ата-ана баласына ыңғайлы мектепке өтініш бере алады. Өтінішті тек бір мектепке беруге болады. Әр мектеп өзінің аумағы бойынша үш, өзге аумақтан бір оқушы қабылдай алады.
Балалар сыныпқа қалай бөлінеді?
Балалардың сыныпқа бөлінуі де белгілі бір тәртіппен жүзеге асады. Бірінші құжат тапсырған 25 оқушыдан бір сынып жинақталса, қалғандары келесі сыныпқа жіберіледі.
Шілде-тамыз айларында құжат тапсырған кезде сыныпта орын болмай қалуы мүмкін. Мұндай жағдайда ата-аналар өзінің тұрғылықты мекенжайы бойынша басқа мектепті қарастыруға тиіс. Өз бетінше шешім қабылдай алмаса, жергілікті білім басқармалары көмектеседі.
2024 жылы құжат тамыз айының соңына дейін қабылданады. Қазірдің өзінде мектепке қабылдауға жалпы 335 469 өтініш түскен, оның ішінде 310 952 бала қабылданған.
