«Жалпы «бармақ басты, көз қысты» дегенді мүлдем доғару қажет. Өзара ымыраласқан, астыртын шешім қабылдауға болмайды. Жекелеген шаруашылықтардың емес, ауыл тұрғындарының мүддесі бірінші орында тұруға тиіс. Ауыл жұртының көпшілігінде жер үлесі бар. Бірақ халық оның игілігін көре алмай отыр. Біз елімізді негізгі азық-түлікпен толық қамтамасыз етуіміз керек. Сондықтан Үкімет жоспарланған барлық жобаларды жүзеге асыруға міндетті. Келесі жылы ауыл шаруашылығы кооперациясын дамыту жөніндегі ауқымды жобаны бастаймыз. Оған 1 триллион теңге бөлінеді. Бұл жоба 1 миллион ауыл тұрғынын қамтиды», – деп тапсырған еді Мемлекет басшысы.
Осылайша қатаң қадағалауға алынған АӨК саласында реформа басталды. Осыған орай Ауыл шаруашылығы министрі Ербол Қарашөкеев Президент жолдауындағы тапсырмаларды орындау үшін 2023 жылға нақты шаралар әзірленгенін мәлімдеді. Яғни биылдан бастап, ауыл шарушылығын субсидиялау тәртібі де өзгереді. Түркістан өңірінің тұрғындарына аталған тақырыпты тарқатып, танымдық ақпаратты ұсынып отырмыз.
Субсидия беру тәртібі қандай?
Билік бірінші кезекте құжаттар мен қағазбастылық, шашыраңқылық мәселесін жеңілдетуге тырысқан. Бұл орайда фермерлерге 1 ақпаннан бастап іске қосылатын «Агрөнеркәсіп кешенін субсидиялаудың бірыңғай мемлекеттік ақпараттық жүйесі» (СБМАЖ) көмекке келеді. Автоматтандырылған бұл жүйе фермерлердің субсидияға өтінімін рәсімдеу үшін балама ретінде әзірленіп отыр. Өтінімдер gosagro.kz веб-порталында қабылданады. Аталмыш жүйе толығымен автоматтандырылған және ақысыз қызмет көрсетеді.
СБМАЖ өтінім беруде фермерлер жұмысын айтарлықтай жеңілдете түспек. Себебі субсидия алу үшін растау құжаттары мен қосымша анықтамалар өткізу жұмыстары ретке келтіріліп, бұл құжаттар басқа мемлекеттік ақпараттық жүйелерімен, соның ішінде жер учаскелері, ауыл шаруашылығы жануарлары, техника және арнайы көлік жөніндегі деректермен, кооператив мүшелері туралы мәліметтермен, сондай-ақ «алқаптар картасымен» бір орталыққа біріктірілген.
Атадан балаға қалдырылып отырған жер-анаға деген махаббат «цифрлық рухты» сіңірген, сондықтан да «ақылды технологияларға» қазіргі шаруашылықтың шамасы жете ме? Толық сеніммен – «иә» деп айта аламын! Астанада өткен ЭКСПО көрмесі бізге болашақ – бұл шынайылық екенін көрсетті. ЭКСПО аясында Ұлттық инженерлік академияның ұйымдастыруымен өткен, өзім қатысқан инженерлер мен ғалымдардың Дүниежүзілік конгресін ерекше атап өткім келеді. Конгреске Нобель сыйлығының лауреаттары, «Жаһандық энергия» халықаралық сыйлығының 18 лауреаты, энергетика, қоршаған ортаны қорғау министрлері, энергетика саласындағы 2000-нан астам ғалым, сарапшы қатысты. Мен, аграрлық ғылыммен айналысатын маман ретінде, осы саланың ғалымдарының ой-пікірлеріне қызығушылық таныттым. Әлемде қандай үрдістер бар? Біз қайда бет алып келеміз? 1000-нан астам баяндама тыңдалды. Аграрлық ғылым саласында Бразилия штатының министрі Жоао Карлос де Соуза Мейреллестің, Нобель сыйлығының лауреаты Риккардо Валентинидің, Таврия мемлекеттік агротехнологиялық университетінің, Киев политехникалық институтының бірқатар ғалымдардың және басқаларының баяндамалары тыңдалды. Нобель сыйлығының лауреаты бүгінгі таңда бүкіл әлемде тек аграрлық өнімдер секторы тұщы суды пайдаланудың жалпы көлемінің шамамен 80%-ын, энергияға жалпы сұраныстың 30%-ын және парниктік газдардың техногендік шығарындыларының 24%-ын құрайтынын атап өтті. Болашақта жаһандық азық-түлік өндіру 70%-ға артады, сектор ресурстардың теңдессіз қысымына және климаттық жүйелердің күшті ауытқуына тап болады деп күтілуде. Жаһандық аграрлық азық-түлік жүйелері, олардың болашақ ұрпаққа қолдау көрсету мүмкіндіктері туралы ойланатын кез келді.
Мемлекет басшысының идеясы – экономиканы цифрландыруға көшу және пәнаралық инновациялық орталықтар құру біздің болашақтың негізгі компоненті болып табылады. Қазақстанда аграрлық саладағы ғылым және бизнес үшін жаңа стратегиялық модель іске қосылады. Ал ғылым мен бизнесті жақындастыру үшін жаңа технологияларды коммерцияландыру кеңселері қажет. Инженерлік академияда осындай коммерцияландыру кеңсесі Инженерлік-технологиялық университеттің базасында әлдеқашан құрылған. Дәл осы кеңсе нарықтық және тұтынушылық сұранысқа бағытталған кабинеттік зерттеулерден қолданбалы зерттеулерге көшу үшін берік көпір құратын болады.
Біз цифрландырудың басқаруға көмектескенін, экономика және энергетика экологиялыққа айналғанын, ал жел мен күн шаруаның үйреншікті серіктеріне оның көмекшілеріне айналғанын көріп отырмыз. Шаруаның жаңартуға дайындығы туралы сұраққа өткен жылдың қорытындысы жауап бере алады. Ауылшаруашылық саласы бірте-бірте жаңа технологияларды игеруде. Өте маңызды жайт, менеджмент, кадр саясаты, сондай-ақ технологиялық жарақтандыру, егіншілік жағынан сапалы өзгеруде. Өткен жылдың қорытындысы бойынша республикамызда ауылшаруашылық жалпы өнімі шамамен 3%-ға өсіп, көлемі бойынша 4 трлн теңгеден асқанын естеріңізге сала кетейін. Өсу өсімдік шаруашылығында және мал шаруашылығында байқалды.
Біздің компанияның практикалық тәжірибесіне сүйене отырып, оның одан әрі өсу әлеуетін көріп отырмын, өйткені қазірдің өзінде бизнестің кезекті технологиялық баспалдағына өрлеуі нәтижелілікті арттыратынын білемін. 2014 жылы Мемлекет басшысы біздің көп салалы агрохолдингке келгенде оның жетістіктерін де атап өтіп, «Байсерке-Агро» ЖШС-сын Қазақстанда ауылшаруашылық секторларын дамытуға бағыт-бағдар береді деп атағанын еске түсіре отырып, мынадай параллельдерді жүргізіп көрейін. Біз осындай жоғары бағаны мақтан етеміз. Бірақ одан да маңыздысы, ол Мемлекет басшысының Жолдауында айтылған инновациялық технологияларды қолдану, басқаруды жетілдіру бағытындағы біздің интуитивті қозғалысымыз болып табылады.
Президент өз назарын агробизнестің ғылыми құрамына аударған. Бірнеше жыл бұрын, ата-бабамыздан келе жатқан әдістермен үйреншікті қалыптан шыға алмайтынымызды түсінген серіктестік агроөнеркәсіптік секторды қолдау үшін Қазақ өсімдік қорғау және карантин ғылыми-зерттеу институты және Қазақ ветеринария ҒЗИ-мен бірге құрылған Қазагроинновация мемлекеттік мекемесімен ынтымақтастық туралы келісімге қол қойды. Биылғы жылы Ұлттық инженерлік академиямен келісімге келді. Біздің ғылыми әріптестеріміздің арқасында өсімдіктерді қорғау, мал шаруашылығының өнімділігін сақтау және арттыру мәселелері жөнінде жаңа инновациялық әдістер мен технологияларға, заманауи зерттеулерге қол жеткіздік.
Ғалымдардың ұсыныстарына сүйеніп, бүкіл техника және құрылымдар паркін жаңғырттық, еңбекақы төлеу жүйесін, мотивация және мамандарды оқытуды ұйымдастыру бойынша жұмысты жақсарттық. Яғни өндірістік циклдың бірде-бір бөлшегін назарымыздан тыс қалдырмай кешенді қарастырдық. Бұл бізге ауылшаруашылық дақылдарын өңдеу, қайта өңдеуді қазіргі талапқа сай жаңарту, ауылшаруашылық өндірісінің және оның нәтижелілігін арттыру процестерін жақсартуға айтарлықтай септігін тигізді.
